దీపావళి – బాణాసంచా – కాలుష్యం: వాస్తవాలు 3

ప్రధానాంశాలు

డా. బీఆర్ అంబేడ్కర్ 5: సమానత్వం కోసం కలిసి నడుద్దాం

P Phaneendra | 22:04 PM, Sun Dec 10, 2023

ఛత్తీస్‌గఢ్ ముఖ్యమంత్రిగా విష్ణుదేవ్ సాయ్

K Venkateswara Rao | 16:24 PM, Sun Dec 10, 2023

రాజమహేంద్రవరం ఎయిర్‌పోర్టుకు అధునాతన హంగులు

T Ramesh | 16:11 PM, Sun Dec 10, 2023

ఉచిత తాయిలాలపై ఉపరాష్ట్రపతి కీలక వ్యాఖ్యలు

K Venkateswara Rao | 15:34 PM, Sun Dec 10, 2023

దీపావళి – బాణాసంచా – కాలుష్యం: వాస్తవాలు 3

P Phaneendra | 16:11 PM, Mon Nov 13, 2023

ఈ కేసులో తీర్పుల విశ్లేషణ

ఈ కేసుకు సంబంధించి సుప్రీంకోర్టులో నాలుగు తీర్పులు వచ్చాయి. 2018 అక్టోబర్ 23న ఇచ్చిన తీర్పు వాటిలో ఆఖరిదీ, ఇఫ్పుడు అమల్లో ఉన్నదీనూ. దాన్ని అర్ధం చేసుకోడానికి అంతకు ముందరి మూడు తీర్పులనూ తెలుసుకోవాలి. ప్రత్యేకించి 2017 సెప్టెంబర్‌లో వచ్చిన రెండో తీర్పు తర్వాత కేసు ఆసక్తికరమైన మలుపు తిరిగింది.

2016లో ఢిల్లీలో వాయుకాలుష్యం అత్యంత ప్రమాదకర స్థాయులకు చేరుకున్నప్పుడు సుప్రీంకోర్టు తక్షణమే అంటే నవంబర్ 11న దేశ రాజధాని ప్రాంతంలోని బాణాసంచా అమ్మే అన్ని దుకాణాల లైసెన్సులనూ సస్పెండ్ చేస్తూ ఆదేశాలు జారీ చేసింది.

సుమారు పది నెలల తర్వాత, అంటే 2017 సెప్టెంబర్ 12న, ఇరుపక్షాల వాదనలూ విన్న తర్వాత కోర్టు తీర్పునిచ్చింది. అందులో రెండు కీలకమైన పరిశీలనలున్నాయి. అవేంటంటే (1) ఢిల్లీలో కాలుష్యానికి టపాసులు కాల్చడమే కారణమని చెప్పడానికి స్పష్టమైన ఆధారాలు లేవు. (2) అందువల్ల బాణాసంచాపై పూర్తిస్థాయి నిషేధం తీవ్రమైన నిర్ణయమే అవుతుంది, అది సూచనార్హం కాదు. అందువల్ల 2016 నవంబర్‌లో టపాసుల అమ్మకాలపై విధించిన ఆంక్షలను ఎత్తివేసింది.

ఈ తీర్పు తర్వాత పరిణామాలు భలే ఆసక్తికరమైన మలుపు తీసుకున్నాయి. సాధారణంగా మనలాంటి మామూలు మనుషులం మనకు వ్యతిరేకంగా ఏదైనా తీర్పు వస్తే దాన్ని మన విధి అనుకుని ఒప్పుకుని ముందుకెళ్ళిపోతాం. మహా అయితే ఆ తీర్పుకు వ్యతిరేకంగా అప్పీలు చేసుకుంటాం. కానీ ఈ కేసులో పిటిషనర్లు మామూలు మనుషులు కారు, మహానుభావులు. వాళ్ళకున్న బలం, ప్రభావం ఎలాంటివంటే ఆ కేసులో తీర్పు తమకు నచ్చినట్టు రాకపోయేసరికి, ఆ కేసును విచారణ చేసిన సుప్రీంకోర్టు బెంచ్‌నే మార్చివేసేలా ప్రభావితం చేయగలిగారు. ఇదేదో గుడ్డి ఆరోపణ కాదు. అక్టోబర్ 2017లో ఇచ్చిన తీర్పులో సుప్రీంకోర్టు రికార్డు చేసిన విషయమే.

‘‘... ఈ చర్య వెనుక ప్రధాన ఉద్దేశం ఒక నిర్దిష్ట బెంచ్ నుంచి ఈ వ్యవహారాన్ని తప్పించడమే. ఇది ఆరోగ్యకరమైన విధానం కాదు. ఈ పద్ధతిని మేం గర్హిస్తున్నాం, ఆ విషయాన్ని కూడా మా బలమైన నిరసన ద్వారా నమోదు చేస్తున్నాం....’’

పిటిషనర్ల కోరిక మేరకు కొత్త బెంచ్ ఏర్పాటు చేయడం కంటె, ఆ కొత్త బెంచ్ అభిప్రాయాలు మారిపోవడం మరింత ఆసక్తికరమైన విషయం. ఢిల్లీలో కాలుష్యానికీ టపాసులే కారణం అనడానికి స్పష్టమైన ఆధారాలేమీ లేవని ముందరి బెంచ్ వెల్లడిస్తే, కొత్త బెంచ్ దాన్ని మార్చేసింది. 2017 అక్టోబర్ నాటి తీర్పులో పదో పేరా ‘‘ఢిల్లీలో 2016లో చోటు చేసుకున్న కాలుష్యానికి ప్రత్యక్ష, తక్షణ కారణం దీపావళి సందర్భంగా టపాసులు కాల్చడమే అనడానికి ప్రత్యక్ష సాక్ష్యం ఉంది... దీపావళి సందర్భంగా బాణాసంచా కాల్చకూడదని సమాజంలో స్థూలంగా ఒక ఏకాభిప్రాయం ఉంది’’ అని చెబుతోంది.

అలా సెప్టెంబర్ 2017 నాటి తీర్పు తర్వాత వచ్చిన కొత్త బెంచ్ ఒక్క నెలలోపలే, అంటే అక్టోబర్ 2017లోనే, దీపావళికి సరిగ్గా వారం రోజుల ముందు, గత బెంచ్ తీర్పును మార్చేసింది. ఢిల్లీ జాతీయ రాజధాని ప్రాంతంలో బాణాసంచా అమ్మకాలను అనుమతించే ఉత్తర్వులను ఉపసంహరించింది. కొత్త బెంచ్ కొత్త నిర్ణయం తీసుకోడంలో వ్యవహరించిన తీరు కూడా ప్రత్యేకమైనదే. కొత్త బెంచ్ సెప్టెంబర్ తీర్పును సమీక్షించదలచుకోలేదు, ఆ తీర్పును తిరగరాయనూ లేదు. కానీ సెప్టెంబర్ తీర్పు అమలు కావలసిన తేదీని 2017 నవంబర్ 1 నుంచి, దీపావళి పండుగ (19.10.2017) తర్వాత 12 రోజుల వరకూ మార్చింది. అలా, ముందరి బెంచ్ ‘అత్యంత తీవ్రమైనదీ, అవాంఛనీయమైనదీ’ అని వ్యాఖ్యానించిన నిషేధాన్ని విధించింది. ఆ నిషేధాన్ని సరిగ్గా దీపావళి అయిపోయిన వెంటనే ఉపసంహరించింది. అలా ఒక తీర్పును సమీక్ష లేకుండా సమీక్షించడం, అధికారికంగా నిషేధం విధించకుండా నిషేధాన్ని అమలు చేయడం అన్న లక్ష్యం నెరవేరింది. దానికి బెంచ్ ఇచ్చుకున్న సమర్ధన ఏంటంటే ‘ఢిల్లీలో దీపావళి సమయంలో కాలుష్యాన్ని తగ్గించడం మీద సానుకూల ప్రభావం చూపుతుందా లేదా అన్న అంశాన్ని పరీక్షించడానికే బాణాసంచా అమ్మకం, వాడకాన్ని నియత్రించాం’. (అక్టోబర్ 2017 తీర్పు పేరా 14)

కాబట్టి, ఈసారి ఢిల్లీలో బాణాసంచా నిషేధానికి కారణం కాలుష్యం ‘కాదు’ కానీ కాలుష్యాన్ని తగ్గించిందా లేదా అని ‘పరీక్షించడం’.

విచిత్రంగా ఉంది కదా. కానీ ఆ ‘పరీక్ష లేదా ప్రయోగం’ ఫలితాల మీదనే ఆ కేసు ఆధారపడింది. ఆ ఫలితాలను రెండు నివేదికలుగా కోర్టుముందు ఉంచారు. ఆ నివేదికల సారాంశం, వాటికి కోర్టు చేసిన వ్యాఖ్యానం ఇలా ఉన్నాయి...

2017 దీపావళి నాడు ఢిల్లీలో కాలుష్యం స్థాయిపై కేంద్ర కాలుష్య నియంత్రణ మండలి నివేదిక ఇలా చెప్పింది.. ‘‘నైట్రోజన్ డయాక్సైడ్, సల్ఫర్ డయాక్సైడ్ స్థాయులు నిర్ణీత పరిమితుల లోపలే ఉన్నాయి. నగరంలో కొన్నిచోట్ల పీఎం 2.5, పీఎం 10 స్థాయులు రెండు నుంచి మూడు రెట్లు పెరిగాయి. అయితే అవి రెండు మూడు రోజుల్లో మళ్ళీ తగ్గిపోయాయి. వాటివల్ల ఎలాంటి దీర్ఘకాలిక ప్రభావమూ లేదు.’’

ఈ నివేదిక చెప్పిన విషయం ముఖ్యమైనదే, కానీ అది చెప్పకుండా వదిలివేసిన విషయం అంతకంటె ముఖ్యమైనది. అదేంటంటే... దీపావళి కాని రోజుల్లో కాలుష్యం స్థాయులు అంతకంటె చాలా ఎక్కువగా నమోదయ్యాయి. ఉదాహరణకి... 2017 అక్టోబర్ 20 దీపావళి రోజు పీఎం 10 స్థాయి 365 ఉంటే ఆ రోజుకు చాలా నాళ్ళ తర్వాత, 2018 జూన్ 12న పీఎం 10 స్థాయి 933 ఉంది. అంటే రెట్టింపు కంటె ఎక్కువ. అంటే, ఢిల్లీ కాలుష్యానికి కారణాలు వేరే ఉన్నాయి. కాలుష్యం పెరుగుదలలో అవి మరింత ముఖ్యమైనవి కూడా అయి ఉండవచ్చు. కానీ వాటిని కోర్టు దృష్టికి తీసుకువెళ్ళడానికి కేంద్ర కాలుష్య నియంత్రణ మండలి ఎలాంటి ప్రయత్నాలూ చేయలేదు.

అంతకంటె దారుణమైన విషయం... వాయు నాణ్యత మీద ప్రత్యక్షంగా ప్రభావం చూపించే గాలి వేగం, గాలిలో తేమ వంటి మౌలికమైన అంశాలను నమోదు చేయడం అసలు అవసరం ఉందని కూడా మండలి భావించలేదు. కాబట్టి, వ్యవసాయ వ్యర్థాలు తగలబెట్టడం ప్రభావం వాయు కాలుష్యం పెరుగుదల మీద ఎంతుందో, మండలి గణాంకాల ద్వారా తెలుసుకోవడం అత్యాశే.

అంతేకాదు, పార్టిక్యులేట్ మేటర్‌లో ఉన్న రసాయనాలు ఏంటన్నది పరిశీలించే ప్రయత్నం కాలుష్య నియంత్రణ మండలి చేయలేదు. అవేంటో తెలిస్తే కాలుష్యానికి అసలు కారణాలేంటి, అవి ఎంత మొత్తంలో జమ అవుతున్నాయన్న విషయం తెలిసేది. ఆ కోణంలో ఐఐటీ కాన్పూర్ అధ్యయనం చేసింది. పార్టిక్యులేట్ మేటర్‌ను పూర్తిస్థాయి రసాయనిక విశ్లేషణ చేసింది. ఆ విశ్లేషణ ప్రకారం ఢిల్లీ కాలుష్య కారకాల్లో బాణాసంచా లేదు. అంటే ఢిల్లీలో దీపావళి సమయంలో కాల్చే టపాసులే ఆ నగరంలో కాలుష్యానికి కారణం అనే వాదన శాస్త్రీయ పరీక్షకు నిలవలేదు.

అలాగే, ప్రజారోగ్యంపై ప్రభావాన్ని అధ్యయనం చేయడానికి సుప్రీంకోర్టు నియమించిన కమిటీ నివేదిక సైతం, ‘బాణాసంచా కాల్చడం వల్ల ప్రతికూల ప్రభావం సాంఖ్యకంగా ప్రాధాన్యం లేనిదిగా ఉంది’ అని పేర్కొంది. నివేదిక రెండో భాగంలోని నాల్గవ పాయింట్ ప్రకారం కమిటీ చెప్పిన పై మాటలకు అర్ధం ఢిల్లీ పౌరుల ఆరోగ్యం మీద బాణాసంచా కాల్చడం వల్ల ఎలాంటి ప్రతికూల ప్రభావాన్నీ వారు కనుగొనలేకపోయారని అర్ధం. అలా, సుప్రీంకోర్టు నియమించిన కమిటీ చేసిన నిర్దిష్టమైన నిర్ధారణతో బాణాసంచాకు వ్యతిరేకంగా వేసిన కేసు అక్కడే ముగిసిపోవాలి. ఎందుకంటే ప్రజారోగ్యానికి తీవ్రమైన హాని, పూడ్చలేని నష్టమూ కలుగుతాయన్న వాదనతో కదా కేసు వేసింది.

ఆశ్చర్యకరంగా, కోర్టు ఆ నివేదికను మరోరకంగా వ్యాఖ్యానించింది. ‘సాంఖ్యక ప్రాధాన్యత’ అన్న సాంకేతిక పదాన్ని దాని నిజమైన అర్ధంలో పరిగణించలేదు. ఫలితంగా కోర్టు తానే నియమించిన కమిటీ ఇచ్చిన నివేదికను దానికి పూర్తి వ్యతిరేకమైన అర్ధంలో వ్యాఖ్యానించింది.

అంతే కాదు, కోర్టు సాక్ష్యాధార సహితమైన శాస్త్రీయమైన నివేదికలను పక్కన పెట్టి, వ్యక్తిగత పిటిషనర్లు చేసిన అనిర్ధారితమైన ప్రకటనల మీద ఆధారపడింది. జాతీయ హరిత ట్రిబ్యునల్, ఐఐటీ కాన్పూర్, స్వయంగా తానే నియమించిన కమిటీ సమర్పించిన నివేదికలను పక్కన పెట్టేసింది. తీర్పు సారాంశంలో ఆ విషయం స్పష్టంగా ఉంది.

ఫలితంగా, సుప్రీంకోర్టు 2018 అక్టోబర్ 23న ఇచ్చిన తుదితీర్పులో ఒక్క ఢిల్లీలోనే కాకుండా, దేశవ్యాప్తంగా గ్రీన్ క్రాకర్స్ కాకుండా మిగతా అన్నిరకాల బాణాసంచా తయారీ, అమ్మకాల మీద నిషేధం విధించింది.

Karnataka Election 2023 LIVE: CM Bommai urges people to vote for 'development'

ప్రధానాంశాలు

డా. బీఆర్ అంబేడ్కర్ 5: సమానత్వం కోసం కలిసి నడుద్దాం

ఛత్తీస్‌గఢ్ ముఖ్యమంత్రిగా విష్ణుదేవ్ సాయ్

రాజమహేంద్రవరం ఎయిర్‌పోర్టుకు అధునాతన హంగులు

ఉచిత తాయిలాలపై ఉపరాష్ట్రపతి కీలక వ్యాఖ్యలు

దీపావళి – బాణాసంచా – కాలుష్యం: వాస్తవాలు 3

ముఖ్యాంశాలు

డా. బీఆర్ అంబేడ్కర్ 5: సమానత్వం కోసం కలిసి నడుద్దాం

ఛత్తీస్‌గఢ్ ముఖ్యమంత్రిగా విష్ణుదేవ్ సాయ్

రాజమహేంద్రవరం ఎయిర్‌పోర్టుకు అధునాతన హంగులు

ఉచిత తాయిలాలపై ఉపరాష్ట్రపతి కీలక వ్యాఖ్యలు

దేశంలో మళ్ళీ కరోనా కలవరం, కేరళలో పెరుగుతున్నకేసులు

వారసత్వ రాజకీయాలు: బీఎస్పీ తదుపరి అధ్యక్షుడిపై స్పష్టత...!

సీఎం ఎంపికపై అగ్రనేతల సమాలోచన, శివరాజ్ ట్వీట్ పై ద్వంద్వార్థాలు

భారత్, దక్షిణాఫ్రికా మధ్య నేడు టీ20 పోరు

దక్షిణ గాజాపై ఇజ్రాయెల్ భీకరదాడులు : గాజాలో మానవ సంక్షోభంపై ఐరాస ఆందోళన

కర్ణిసేన అధినేత హత్యకేసులో నలుగురి అరెస్టు

ముగ్గురు బాలీవుడ్ అగ్రనటులకు కేంద్రం షోకాజ్ నోటీసులు

Badi Baat

ఢిల్లీలో ఇన్ఫినిటీ ఫోరమ్ సమావేశంలో ప్రధాని మోదీ ప్రసంగం

వికసిత్ భారత్ సంకల్ప్ యాత్ర లబ్దిదారులతో ప్రధాని మోదీ మాటామంతీ లైవ్

సీఏఏను ఎవరూ అడ్డుకోలేరు..పశ్చిమ బెంగాల్ నుంచి అమిత్ షా లైవ్

కరీంనగర్ ఎన్నికల ప్రచార సభలో ప్రధాని మోదీ ప్రసంగం లైవ్

ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ మన్ కీ బాత్ లైవ్

తెలంగాణ అసెంబ్లీ ఎన్నికల ప్రచారంలో ప్రధాని మోదీ ప్రసంగం లైవ్

తెలంగాణ ఎన్నికల ప్రచారంలో అమిత్ షా ప్రసంగం లైవ్

రాజస్థాన్‌లోని దేవ్‌ఘర్‌లో ప్రధాని మోదీ ఎన్నికల ప్రసంగం లైవ్

రాజస్థాన్‌లోని కొట్రి ఎన్నికల ప్రచారంలో ప్రధాని మోదీ ప్రసంగం లైవ్

వరల్డ్ కప్ చేజారిన నిరాశలో ఉన్న భారత జట్టుకు ప్రధాని మోదీ సాంత్వన పలికారు

రాజస్థాన్‌లోని తారానగర్‌లో ప్రధాని మోదీ ప్రసంగం లైవ్

లేటెస్ట్ అప్‌డేట్

ఛత్తీస్‌గఢ్ ముఖ్యమంత్రిగా విష్ణుదేవ్ సాయ్

రాజమహేంద్రవరం ఎయిర్‌పోర్టుకు అధునాతన హంగులు

ఉచిత తాయిలాలపై ఉపరాష్ట్రపతి కీలక వ్యాఖ్యలు

దేశంలో మళ్ళీ కరోనా కలవరం, కేరళలో పెరుగుతున్నకేసులు

అప్‌డేట్

డా. బీఆర్ అంబేడ్కర్ 5: సమానత్వం కోసం కలిసి నడుద్దాం

ఛత్తీస్‌గఢ్ ముఖ్యమంత్రిగా విష్ణుదేవ్ సాయ్

రాజమహేంద్రవరం ఎయిర్‌పోర్టుకు అధునాతన హంగులు

ఉచిత తాయిలాలపై ఉపరాష్ట్రపతి కీలక వ్యాఖ్యలు

అంతర్జాతీయం

దక్షిణ గాజాపై ఇజ్రాయెల్ భీకరదాడులు : గాజాలో మానవ సంక్షోభంపై ఐరాస ఆందోళన

కార్గిల్ చొరబాట్లను నేను వ్యతిరేకించా : పాక్ మాజీ ప్రధాని

అంధకారంలో శ్రీలంక : దేశమంతా ఒకేసారి

అలాంటి ఫైల్‌పై నేను సంతకం చేయలేదు : కేంద్ర మంత్రి మీనాక్షి లేఖి

వీడియోలు

తేజస్‌లో మోదీ

వరల్డ్ కప్ చేజారిన నిరాశలో ఉన్న భారత జట్టుకు ప్రధాని మోదీ సాంత్వన పలికారు

రామమందిరం గురించి ప్రముఖ నాట్యకళాకారిణి సోనాల్ మాన్‌సింగ్

హమాస్-ఇజ్రాయెల్ యుద్ధానికీ, కేరళ పేలుళ్ళకూ సంబంధం ఏంటి?

ఆసియా పారా గేమ్స్‌లో పాల్గొన్న భారత బృందాన్ని ప్రశంసిస్తున్న ప్రధానమంత్రి

గుజరాత్ ఐక్యతా విగ్రహం వద్ద జాతీయ ఐక్యతా దినోత్సవ వేడుకలు

దసరా ఉత్సవాల ముగింపు వేళ కనకదుర్గా మల్లేశ్వర స్వామి వార్లకు హంసవాహన సేవ

Bubblegum Movie Teaser : రాజీవ్ కనకాల తనయుడి బబుల్ గమ్ టీజర్

జి 20 యూనివర్సిటీ కనెక్ట్ కార్యక్రమంలో విద్యార్ధులకు ప్రధాని మోదీ సందేశం

Tesla Tobot Yoga : టెస్లా రొబో యోగాసనాలు

సనాతన వ్యతిరేకత : ద్వేషమా? కుట్రా?

పుణేలో అఖిల భారతీయ సమన్వయ బైఠక్ గురించి సునీల్ అంబేకర్ ప్రెస్ మీట్

Advocate and noted author J Sai Deepak:సనాతన ధర్మంపై న్యాయవాది సాయి దీపక్ అభిప్రాయం

భారత క్రికెట్ లెజెండ్ ఎంఎస్ ధోనీ, అమెరికా మాజీ అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్ ట్రంప్‌తో గోల్ఫ్ ఆడారు.

సనాతన ధర్మం గురించి ప్రఖ్యాత సామాజికవేత్త, ప్రముఖ కార్డియాలజిస్ట్ డాక్టర్ బి ఎం హెగ్డే ఏమన్నారంటే...

‘భారత్’ గురించి డా. మోహన్ భాగవత్ ఏం చెప్పారంటే...

Chandrayaan-3 : రెండోసారి సురక్షితంగా చంద్రుడిపై దిగిన విక్రమ్ ల్యాండర్

PM Modi Rakhi Celebs: ప్రధాని మోదీ రక్షాబంధన్ ఉత్సవాన్ని చిన్నారులతో జరుపుకున్నారు

ద్వారకా ఎక్స్‌ప్రెస్‌వే: ఒక ఇంజనీరింగ్ అద్భుతం

అమృత భారతానికి రికీ కెజ్ సంగీత నివాళి

జాతీయ గీతానికి స్వర నివేదన

JAWAN : జవాన్ చిత్రంలోని ‘ఛలోనా’ సాంగ్ విడుదల

దేశ విభజన గాయాలు ఇంకా పచ్చిగానే ఉన్నాయి: బాధితుడి కథనం

మధ్యప్రదేశ్‌ సాగర్‌లో పలు అభివృద్ధి పథకాల ప్రారంభ కార్యక్రమంలో ప్రధాని మోదీ ప్రసంగం

BJP Song : కాంగ్రెస్ పార్టీని విమర్శిస్తూ పాట వదిలిన బీజేపీ

బీజేపీ నేత రవిశంకర్‌ ప్రసాద్‌ మీడియా సమావేశం

బీజేపీ నేత రవిశంకర్‌ ప్రసాద్‌ మీడియా సమావేశం

జాగృతి చర్చ: మనది, వనవాసులది ఒకే సంస్కృతి

ధనుష్ తాజా చిత్రం కెప్టెన్ మిల్లర్ టీజర్ విడుదలైంది

బార్బీ సినిమా 17 రోజుల్లోనే బిలియన్ డాలర్లకు పైగా వసూళ్ళు సాధించింది

RAILWY REDEVEL0PMENT : 508 అమృత్ రైల్వే స్టేషన్ల ఆధునికీకరణకు శంకుస్థాపన

విభిన్నమైన కథాంశంతో వస్తున్న మిస్టర్ ప్రెగ్నెంట్ ట్రైలర్ విడుదలైంది

నాలుగు వానలు పడితే ఇళ్ళు కూలిపోడమే... హిమాచల్ దుస్థితికి కారణమేంటి?